Je gaat natuurlijk op zoek naar olifanten in het wild. Lekker safari’s doen, en als je ze dan niet tegenkomt: pech. Maar wil je niet van geluk afhankelijk zijn, dan kun je tegenwoordig naar tal van olifantenopvangcentra om olifanten in het echt te zien. World Animal Protection geeft 6 tips voor het uitzoeken van een goede olifantenopvang.
In Azië en Afrika kun je olifanten in het wild spotten. Super bijzonder natuurlijk, en het voelt extra goed om deze dieren in hun natuurlijke omgeving te zien. Een ranger neemt je mee de wildernis in en weet uit ervaring waar de dieren zich meestal bevinden. Als je op safari gaat met een ranger is dat vaak een win-win situatie: jij ziet dieren in hun natuurlijke omgeving en een deel van het geld dat wordt verdiend met de excursie wordt besteed aan onderhoud van het park.
1. Niet alle opvangcentra zijn wie ze zeggen
En toen waren er de olifantenshows en de ritjes op de rug van een olifant. Dat laatste werd massaal gedaan, vooral in Azië. Big business want iedereen wilde op deze bijzondere manier zo dicht bij een olifant komen. Gelukkig weten we ondertussen dat zo’n olifantenrit echt de slechtste keuze ever is (want: mishandeling!), met dank aan onder andere World Animal Protection. Maar nu poppen de zogenaamde olifantenopvangcentra als paddenstoelen uit de grond. Zo’n olifantenopvang vangt dieren op die mishandeld en gered zijn, maar niet terug de natuur in kunnen. Super natuurlijk, maar juist omdat deze plekken nu zo populair zijn onder de toeristen wordt hier ook weer flink misbruik van gemaakt. “Vooronderzoek is daarom heel belangrijk als je besluit naar een olifantenopvang te gaan. Ga er niet automatisch van uit dat de naam ‘sanctuary’, ‘retirement home’ of ‘ethical elephant experience’ betekent dat het olifantvriendelijk is.”
2. Mag je de olifanten aanraken? Geen goed teken
Check de website en recensies van een opvang. Zie of lees je dat mensen op de olifanten mogen zitten of ze mogen aanraken (bijvoorbeeld tijdens het wassen), dan weet je eigenlijk al dat het foute boel is. Een olifant is een wild dier, onvoorspelbaar en dus levensgevaarlijk. Om zo dicht bij mensen te kunnen zijn, worden ze op jonge leeftijd bij hun moeder weggehaald en opgesloten zonder eten en drinken. Dit kan soms dagen duren, zolang als nodig om de menselijke dominantie voorgoed in te prenten. Vaak worden ze geslagen om dit proces te versnellen. Ontzettend traumatisch voor de olifanten.
3. Is er genoeg ruimte en zijn er andere olifanten?
Olifanten wandelen wat af gedurende de dag. Althans, in het wild dan. Het is dus belangrijk dat dit ook kan in een olifantenopvang. Ga dus na hoeveel ruimte ze hebben en of ze daar met andere olifanten leven. Een olifant is tenslotte een kuddedier en heeft behoefte aan sociale contacten.
4. Babyolifanten als trekpleister
Goed onthouden: oprechte opvangcentra hebben doorgaans geen jonge olifanten. Dit komt omdat ze geen dieren fokken. “Fokken zou namelijk betekenen dat er minder plek is voor de vele andere olifanten die maar wat graag gered willen worden uit de entertainmentindustrie.” Er zijn uitzonderingen voor opvangcentra die juist baby olifanten opvangen omdat ze wees zijn geworden. Hier zie je dus geen moeder en kind samen. Mocht je in een opvang dus een babyolifant zien, ga dan altijd na of er een moeder is. Als die er is, dan is de olifant dus gefokt en is het geen oprecht opvangcentrum.
5. Diervriendelijke behandeling
Er zijn tal van incidenten bekend waarbij toeristen of verzorgers gewond zijn geraakt of zelfs gedood zijn door olifanten tijdens shows of ritjes. Het blijven wilde dieren in gevangenschap, ook in een opvangcentrum. Je zult dus in oprechte opvangcentra altijd verzorgers (zogenaamde mahouts) in de buurt van de dieren zien. Waarom? De olifanten zijn geen familie van elkaar en kunnen het dus niet altijd met elkaar vinden. Mochten ze in gevecht raken, dan kan de mahout ingrijpen voordat er gevaarlijke situaties ontstaan voor de toeristen. De mahout heeft altijd een olifantenhaak bij zich, maar die wordt bij een goede opvang natuurlijk nooit gebruikt. Alleen in uiterste noodsituaties zullen ze de haak tonen en dat is vaak al genoeg om de olifanten rustig te krijgen. En dat heeft dan weer met het trauma te maken dat ze opgelopen hebben toen ze jong waren.
6. Check of er educatie gegeven wordt
Echte opvangcentra zullen hun bezoekers altijd iets willen leren, over soortbehoud en het welzijn van hun dieren.
“Zo zullen ze je waarschijnlijk vertellen over de complexe behoeftes van een olifant en hoe moeilijk het is om hieraan te voldoen in gevangenschap. Ook zullen ze hoogstwaarschijnlijk vertellen over de commerciële handel in olifanten vanwege de toeristenindustrie en hoe die industrie hun voortbestaan in het wild bedreigd.”
“Wordt er gesproken over gedomesticeerde olifanten? Dan is de kans groot dat het niet om een oprechte olifantenopvang gaat. Domesticatie is een proces waarbij gewenste eigenschappen van dieren door mensen geselecteerd en gefokt worden. Het resultaat hiervan is pas na vele generaties zichtbaar. Dit is gedaan met dieren als koeien, paarden en honden, maar niet met olifanten. Zij komen vaak rechtstreeks uit het wild met misschien een generatie (zelden twee) gefokt in gevangenschap. Een individueel dier kan tijdens zijn levensduur onmogelijk gedomesticeerd worden. Door de term gedomesticeerd te gebruiken, kan de indruk ontstaan dat het dier zijn wilde instincten kwijt is en met succes is aangepast aan een leven in menselijk gezelschap. Het kalme gedrag van de meeste olifanten versterkt deze indruk. Maar in werkelijkheid zijn olifanten wilde dieren in gevangenschap. Ze moeten worden getemd en afgericht om ‘veilig’ gebruikt te kunnen worden voor toeristisch vermaak.”
Hopelijk kun je na het lezen van deze tips beter beoordelen of een olifantenopvang oprecht en diervriendelijk is. Ik ben persoonlijk nog steeds van mening dat je dit soort dingen moet overslaan op reis, en dat je de dieren in hun natuurlijke omgeving moet bewonderen. Maar als je toch besluit om te gaan, dan kun je nu bewustere keuzes maken!
Al deze tips zijn afkomstig van World Animal Protection. Een organisatie die zich inzet voor de bescherming van dieren wereldwijd.