Tita-Tonijn: wat is waar en wat niet? Antwoord op de vraag of je anno 2021 met een gerust hart tonijn kunt eten
Truth be told... Toen we nog niet 'beter' wisten, was het tunamelt dat hier iedere middag de klok sloeg. Plak je zo op je heupen, dat wel, maar lékker. Tot we dat een keer deelden en we best wel wat commentaar kregen: tonijn?! (Bijna) elke dag? Dat kan écht niet. Want tonijn is alles behalve duurzaam, zo werd ons verteld.
Ow.
Maar tonijn was toch een gezonde vis? Niet te duur bovendien? En gewoon heel lekker. Kak. Want ja, die krantenkoppen over uitsterven van de bedreigde blauwvintonijn en de dood van dolfijnen door bijvangst in de tonijnvisserij, die hadden we toch echt niet kunnen missen. En dus doken we wat dieper in de materie: kunnen we anno 2021 nog wel met een gerust hart tonijn eten? Help?
Wat je allereerst moet weten, is dat er verschillende soorten tonijn zijn en dat niet alle soorten bedreigd worden. Die bijvangst van dolfijnen geldt alleen bij de vangst van geelvintonijn in het oostelijk deel van de Stille Oceaan (bij Equador en Colombia). Om redenen die nog niet helemaal duidelijk zijn, zwemmen de scholen tonijn in dit gebied vaak zo’n 100 tot 150 m onder een school dolfijnen.
Maar goed, voordat we te ver ingaan op allerhande waar- en onwaarheden wil je graag antwoord op de meest prangende vraag: wat kun je nu wel en niet eten wat betreft tonijn? Wanneer je op het blik of bij de vishandel controleert of je tonijn MSC gecertificeerd is, dan zit je goed. De bij het MSC keurmerk aangesloten tonijnvisserijen richten zich op witte tonijn, geelvintonijn en skipjack met duurzame visserijmethoden en constante controle van de visstand. Onafhankelijke deskundigen en wetenschappers controleren regelmatig of aan alle principes van de MSC-standaard wordt voldaan. Naast de bescherming van dolfijnen, waar sommige labels zich vooral op richten, richt het keurmerk zich op de bescherming van andere bedreigde soorten en zorgen ze ervoor dat de tonijnvisserij geen blijvende schade toebrengt aan het ecosysteem.
Uit onderzoek blijkt dat een kwart van de bevraagden die aangeven geen tonijn te eten, dat doen omdat ze denken dat de vis met uitsterven bedreigd is. Dat geldt wel degelijk voor een aantal tonijnsoorten maar het is NIET de volledige waarheid: er zijn nog veel soorten tonijn die je wel eten kunt.
Zo. Dat is dus het antwoord: er is voldoende tonijn die je wél met een gerust hart kunt kopen en eten, je moet alleen wel even weten wélke tonijn. Het MSC keurmerk helpt. Een paar feiten:
- Er zijn verschillende soorten tonijn, waarvan er vijf vaak verkocht worden: witte tonijn (albacore), blauwvintonijn, grootoogtonijn, gestreepte tonijn (skipjack) en geelvintonijn. De blauwvinbestanden (het aantal vis in de wateren) staan het meest onder druk. En ook grootoogtonijn of geelvintonijn zijn soms problematisch. Met de witte tonijn gaat het een stuk beter. En ook de gestreepte tonijn of skipjack (ook wel bonito genoemd) is een soort die het goed doet en die je dus met een gerust hart kunt kopen.
- Tonijn komt voor in tropische, subtropische en gematigde wateren. Verspreid over de wereld zijn er voor elke soort verschillende bestanden die genetisch verschillen en die dus als los van elkaar kunnen beschouwd worden. Geelvintonijn uit de Indische oceaan is er bijvoorbeeld minder goed aan toe dan geelvintonijn uit delen van de Stille oceaan. Kijk dus, als het kan, óók naar de herkomst van de vis.
- De blauwvintonijn uit de Mexicaanse visserij heeft sinds 2015 een moratorium (verbod) op de visserij (aanvankelijk 7 jaar) zodat de bestanden zich kunnen herstellen.
- Tonijn is een geliefd handelsproduct en dat heeft als gevolg dat er illegale visserij en praktijken is in toeleveringsketens, waarbij tonijn van verschillende herkomst wordt vermengd. Daarnaast leidt de druk op de tonijnvisserij en de hoge marktwaarde dwangarbeid in de hand. Een verhoogde transparantie in de gehele keten, van vangst, over verwerking tot levering aan de eindverkoper, is essentieel om de duurzaamheid van de tonijnindustrie en de geldende werkomstandigheden te verbeteren. Daarom is traceerbaarheid van boot tot bord van belang: een traceerbaarheidsstandaard is de beste methode om te voorkomen dat fraude en illegale producten als gecertificeerd product in de toeleveringsketen terecht komen.
